رویان کشت امین | مرجع تخصصی کود/ سم / بذر/ ادوات
نویسنده: بهنام نجفی 
برگ پیچیدگی هلو یا لب شتری (Peach leaf curl) یک بیماری جهانی و فراگیر است. خسارت های اقتصادی این بیماری از سراسر دنیا گزارش و همواره در مناطقی که آب و هوای معتدل دارند، دیده می شود. این بیماری اصولاً در مناطق گرم و خشک شیوع ندارد و بیشتر در نواحی خنک و مرطوب خسارت وارد می سازد در این مقاله با علت بیماری پیچیدگی برگ هلو آشنا خواهیم شد.
لب شتری در اثر قارچ “Taphrina deformans” ایجاد می گردد. علائم بیشتر در فصل بهار، روی برگ های جدید دیده می شوند. ابتدا برگ بی رنگ، کلفت و چروکیده شده و بعد به صورت پفکی و فر خورده و یا لب شتری در می آید.
برگهای آلوده، رنگ های مختلفی از سبز روشن تا زرد، قرمز و بنفش به خود می گیرند و احتمال دارد که با لایه ای از گرد سفید (کیسه های اسپوری قارچ)، پوشیده و پس از قهوه ای شدن بریزند. اگرچه ممکن است برگها دوباره رشد کنند، ولی تشکیل میوه در همان سال یا سال بعد، به شدت کاهش می یابد. معمولا علائم آلودگی روی میوه کم تر ظاهر می شود.
برگ پیچیدگی هلو که منجر به پیچیدگی و تورم و تغییر رنگ و شاخه و میوه هلو می‌گردد نخست در اروپا و سپس در سال 1857 توسط برکلی در آمریکا شناخته شده و در ایران در سال 1325 گزارش گردیده است.
جنس آن شامل گونه‌های متعددی است که همه آن ها انگل اجباری بوده و بر روی اندام های میزبان خود فعالیت داشته و با فرو بردن میسلیوم های خود در بافت گیاه از جمله برگ ها ایجاد هیپرتروفی می نمایند که در نهایت به پیچیدگی برگ هلو ختم می گردد.
نشانه‌های پیچ خوردگی برگ هلو
حدود دو هفته پس از بوجود آمدن برگها، نواحی برجسته‌ای به رنگ زرد یا مایل به قرمز روی آن‌ها شکل می‌گیرد. برگها با رشدشان واپیچیده و چروک می‌شوند. نواحی برآمده قرمز و یا بنفش می‌شوند. معمولا برگها از درخت می‌افتند. برگ‌هایی که باقی می‌مانند پودر سفیدی روی سطح‌شان گسترده می‌شود. این پودرها هاگهای مخملی قارچ هستند که آماده پراکنده شدن به هنگام پاشیدن آب بر روی خودشان هستند.
جوانه‌های آلوده واپیچیده شده و شبیه برگهای زرد کوچک، یا گرد آذین هستند (مارپیچی). گل‌ها واپیچیده هستند و ممکن است بدون تشکیل میوه بیافتند. میوه دچار نواحی برجسته و فلس مانند می‌شود.
از آنجا که برگهای آلوده نمی‌توانند روی نواحی برجسته و پیچ خورده فتوسنتز کنند، برای درخت هزینه‌بر هستند. اغلب اگر برگها از روی درخت بیافتند برگهای جدیدی رشد خواهند کرد که معمولا بیمار نیستند. با این حال، با این کار درختان از انرژی زیادی استفاده می‌کنند که برای رشد میوه لازم است. اگر راهکارهای درمانی صورت نگیرند درختان هلو و شلیل طی دو یا سه سال خواهند مرد.
چرخه زندگی پیچ خوردگی برگ درخت هلو
پیچ خوردگی برگ درخت هلو توسط قارچی بوجود می‌آید که پوسته جوانه را آلوده می‌کند. این قارچ، برگ، گل، شاخه، یا میوه را به تولید سلول‌هایی بسیار بیشتر از معمول در محیط مجبور می‌کند. این امر باعث تکه‌های برجسته روی بخش‌های آلوده می‌شود. سلول‌های قارچ از میان کوتیکول برگ وارد می‌شوند و ساختارهایی می‌سازند که آسک (کیسه هاگ) نام دارد. درون این ساختارها، قارچ باز هم تولید مثل می‌کند تا هاگ موجود درون هاگدان را بسازد. اینها روی برگها و سایر بخش‌های متاثر درخت به پودر سفیدی تبدیل می‌شوند. وقتی آب روی این هاگ‌ها پاشیده شود، آن‌ها روی بافت‌های سالم پراکنده می‌شوند و به هاگچه‌ها تقسیم می‌شوند.
این هاگهای درون هاگدان و هاگچه‌ها در طی تابستان روی درخت زنده می‌مانند. وقتی در پاییز هوای بیرون سرد و مرطوب می‌شود، هاگهای درون هاگدان به هاگچه‌ها تقسیم می‌شوند. این هاگچه به تقسیم شدن ادامه می‌دهد و سرانجام فیلم نازکی روی سطح درخت تشکیل می‌دهد. در طی زمستان آن‌ها آنجا می‌مانند تا بهار از راه برسد. وقتی آب رویشان پاشیده شود از آب برای سفر به بافت‌های تازه و سالم استفاده می‌کنند.
وقتی شرایط آماده است:
قارچ Taphrina deformans حساس است. این قارچ تنها می‌تواند در آب و هوای مرطوبی عمل کند که حداقل ۱۲٫۵ ساعت باقی بماند. همچنان حضور در دو روز آب و هوای مرطوب بهتر است. دما باید زیر ۱۶ درجه سلسیوس و بالای ۸ درجه باشد. هاگچه تنها زمانی شکل می‌گیرد که هوا مرطوب باشد (۹۵٪). هنگامی که دما به ۲۰ درجه سلسوس برسد، فرایند تقسیم متوقف می‌شود، و در این صورت حتی اگر روی درخت قارچ باشد هم درخت از علائم پیچ خوردگی درخت هلو محافظت می‌شود. هوای سرد مطلوب قارچ است چون مدت زمان بیشتری می‌تواند خود را بازتولید کند، و رشد درخت کاهش می‌یابد. آب و هوای گرم و خشک بین ۲۶ تا ۳۰ درجه سلسیوس قارچ را از پیشروی باز می‌دارد.
علائم بیماری پیچیدگی برگ هلو
علائم بیماری برگ پیچیدگی هلو در تمام اندام های گیاه مشهود است ولی در برگ علائم نمایان‌تر است. پیچیدگی ، تورم ، تغییر رنگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها و بالاخره ضعف عمومی و عدم تعادل فیزیولوژی در نبات از اهم مسائل ایجاد شده است.
علائم بیماری روی برگ:
اولین نشانه های بیماری لب شتری برگ هلو به شکل لکه های زرد مایل به قرمز روی برگ های در حال رشد بروز می کند. محل این لکه ها در برگ به تدریج ضخیم شده و چین می خورد که باعث پیچیدگی برگ می شود. برگ ها ترد و شکننده شده و ممکن است در سطح آن لایه سفید رنگی از اسپور قارچ تشکیل شود. در اثر ابتلا به بیماری برگ ها زودتر از موعد می ریزند و در صورت شدت بیماری پیچیدگی برگ هلو، برگ های باقی مانده روی شاخه قهوه ای رنگ می شوند. برگ های مسن درخت هلو مقاومت بیشتری نسبت به بیماری پیچیدگی برگ دارند.
علائم بیماری روی شاخه:
علائم بیماری پیچیدگی برگ موجب تحریک شاخه زایی و تولید شاخه های فرعی و باعث ظاهری جارویی مانند شاخه می شود. در موارد شدید بیماری شاخه ها خشکیده، پیچیده و دارای لکه های قهوه ای رنگ می شود.
علائم بیماری روی میوه:
تشکیل میوه در درختان مبتلا به بیماری پیچیدگی برگ هلو کاهش یا متوقف می شود. میوه این درختان به ندرت آلوده می شوند ولی در صورت ابتلا لکه های نامنظم، چروکیده و متمایل به قرمز روی میوه ظاهر شده و گاهی میوه تغییر شکل می دهد.
روش های مبارزه با بیماری پیچیدگی برگ هلو
اگر در فصل بهار نشانه‌ای از پیچ خوردگی برگ درخت هلو دیدید، برای درمان درخت خیلی دیر شده‌است. قطع کردن شاخه‌های بیمار یا برگهای آلوده بیماری را کنترل نمی‌کند و ممکن است به درخت‌تان آسیب بزند. با این حال، مدیریت تلفیقی آفات بیماری را کنترل خواهد کرد. این روش از کنترل‌های زراعی، زیستی و شیمیایی در برابر آفت‌ها و بیماری‌هایی مانند پیچ خوردگی برگ درخت هلو استفاده می‌کند.
کنترل زراعی
کنترل‌های زراعی کارهایی هستند که می‌توانید درباره درختی که کاشته‌اید و شیوه مراقبت از آن به کار بگیرید. اینها مرحله در دفاع در برابر آفات و بیماری‌ها هستند.
تنوع مقاوم
چند نوع درخت هلو وجود دارند که در برابر آسیب پیچ خوردگی برگ مقاومت می‌کنند. هلو قرمز و گونه‌های کشاورزی رشدیافته از آن به طور کلی در برابر این بیماری مقاوم هستند. هلوهای پوست قرمز و گونه‌های کشاورزی آن مستعد پذیرش پیچ خوردگی برگ درخت هلو هستند.
تنک کردن میوه
اگر بسیاری از برگها افتاده‌اند یا متاثر از بیماری پیچ خوردگی برگ هلو شده باشند، درخت هلو انرژی کمتری برای برای اختصاص دادن به تولید میوه خواهد داشت. تنک کردن میوه‌ها مهم است چون در این صورت درخت بار سنگینی بر روی خود متحمل نمی‌شود. شکست در این مرحله درخت را از ذخیره انرژی کافی برای عبور از زمستان باز می‌دارد.
آبیاری
برای کاهش تنش روی درخت آلوده به پیچ خوردگی برگ هلو، اطمینان پیدا کنید که حداقل ۲ سانتی‌متر در هفته آب دریافت کنند. این میزان شامل باران و برف هم هست. اگر باران یا برف کمتر از ۲ سانتی‌متر آب ایجاد می‌کنند، آن را با آبیاری تا ۲ سانتی‌متر تکمیل کنید. آگاه باشید که ۱۲-۱۰ سانتی‌متر برف مرطوب یا ۲۵ سانتی‌متر برف پودری و خشک باید ذوب شود تا ۲ سانتی‌متر آب تامین شود.
کوددهی
درختان میوه تغذیه سنگینی نیاز دارند. تولید میوه به انرژی زیادی نیاز دارد. با رساندن کود ارگانیک غنی از نیتروژن به درختان کمک کنید. اطمینان پیدا کنید که کودی که به کار می‌برید برای درخت هلو ساخته شده است. کود درختان زینتی و درختچه‌ها مواد مغذی کافی برای رساندن به درختان میوه ندارند.
کنترل زیستی
این راهکار بیشتر از بیماری‌ها روی آفت‌ها اعمال می‌شود. به عنوان مثال، اگر زنبور انگلی در کاترپیلار تخم بگذارد و لارو آن را بخورد، این کنترل زیستی است. هیچ کنترل زیستی شناخته شده‌ای برای پیچ خوردگی درخت هلو وجود ندارد.
کنترل شیمیایی
با کاربرد صحیح و اصولی سموم قارچکش می توانید بیماری پیچیدگی برگ هلو را کنترل و درمان کنید.
- سمپاشی زمستانه: بعد از ریزش 50 درصد برگ درخت هلو
- سمپاشی بهاره: قبل تورم جوانه، بعد از ریزش گلبرگ و بلافاصله بعد از تشکیل میوه
سموم مورد استفاده:
- بردوفیکس: استفاده از قارچکش بردوفیکس به نسبت 10 در هزار بعد از ریزش 50 درصد برگ درخت هلو و قبل از تورم جوانه ها، به نسبت 5 در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها و بالافاصله بعد از تشکیل میوه مورد نیاز است. در صورت مشاهده دوباره آلودگی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، سم پاشی بردوفیکس با نسبت ۵ در هزار، ١۵ تا ٢۰ روز بعد تکرار شود.
- کاپتان: استفاده از سم کاپتان به نسبت 3 در هزار بعد از ریزش 50 درصد از برگ درخت و قبل از تورم جوانه ها مورد نیاز است.
قارچ کش‌ها
پیچ خوردگی برگ درخت هلو را با سولفور یا قارچکشهای بر پایه مس درمان کنید. از اینها می‌توانید با غبارگیر یا اسپری روی درخت استفاده کنید. به طور کلی اسپری درخت راحت‌تر است چون می‌توانید از یک اسپری کننده متصل به شلنگ استفاده کنید تا سراسر درخت را با مواد اسپری بپاشید در حالی که استفاده از غبارگیر برای بالای درخت مشکل است. باید آنقدر درخت را اسپری کنید که قارچ کش از آن چکه کند. با اینکه پیچ خوردگی درخت هلو بسیار مشخص است، اما گاهی نمی‌توانید بفهمید که آسیب درخت میوه‌تان از چیست. SuperCOPP شامل قارچ کش مس است. این قارچکش محدوده وسیعی از قارچ‌ها و آفات حشره را از بین می‌برد.
زمان بهینه برای اسپری درخت میوه پس از افتادن برگ در پاییز است. از آنجا که قارچ طی زمستان درون پوسته هاگ و پوست درخت زندگی می‌کند، در برابر قارچ کش آسیب‌پذیر است. اگر درختان به شدت آسیب دیده باشند، می‌توانید در آخر زمستان یا اوایل بهار هنگامی که جوانه‌ها بزرگ شده‌اند مجدد اسپری کنید. از این قارچکشها در هوای گرم یا پس از اینکه برگ و گل از جوانه‌ها رشد کردند استفاده نکنید. آن زمان خیلی دیر خواهد بود.
مطمئن شوید که تمام دستورالعمل روی محصول مورد استفاده را انجام دهید. برخی از قارچکشها را نمی‌توان در هوای گرم استفاده کرد. مطمئن شوید که لباس مناسب به هنگام استفاده از محصول بپوشید،شامل لباس با آستین بلند، شلوار بلند، کفش‌های جلو بسته. نمیخواهیم خودتان را به جای درخت مسموم کنید. حتی محصولات آلی هم می‌توانند شما را بیمار کنند اگر به درستی از آن‌ها استفاده نکنید.
پیچ خوردگی برگ درخت هلو تهدیدی واقعی برای درختان هلو و شلیل است. این بیماری را می‌توان پس از افتادن برگ با قارچکشها درمان کرد. بدون درمان کردن درخت میوه طی دو تا سه سال خواهد مرد.
يکي از بهترين راه هاي درمان بکارگيری قارچکشها بخصوص در فصل پاييز و بعد از ريزش برگها و يا در طي دوران رکود درخت و قبل از بيدار شدن جوانه هاي آن است. از جمله قارچشکها مي توان به قارچکشهای حاوی عنصر مس مثل نوردوکس اشاره کرد. همچنين درطي فصل رشد نيز مي توان از قارچکشی با نام کلروتالونيل استفاده کرد که اثر خوبي روی کنترل اين بيماری دارد. هنگام استفاده از قارچکش عليه اين بيماری تمامی قسمتهای گياه بايد به قارچکش آغشته شود.همچنين برگهای آلوده را بايد از پای درخت جمع آوری و نابود کرد.
