رویان کشت امین | مرجع تخصصی کود/ سم / بذر/ ادوات
نویسنده: بهنام نجفی 
پتاسیم یکی از پر مصرف ترین عنصر برای گندم است که کیفیت خوشه های گندم و میزان برداشت محصول را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. گیاه گندم در ابتدای فصل به نیتروژن نیاز بالایی دارد اما پس از آن استفاده از کود پتاس برای گندم بسیار ضرورت دارد، زیرا تامین پتاسیم برای گندم به منظور عملکرد بالا و رشد و نمو عالی بسیار حائز اهمیت است.
مطمئنا اگر بدانید کیفیت و کمیت تولید گندم تا چه میزان به پتاسیم وابسته است، استفاده از کود پتاس را جدی خواهید گرفت و از این طریق و با هزینه مناسب بیشترین بهره وری را در مزارع گندم مشاهده خواهید نمود. ما در این مقاله از سایت کشاورزی رویان، همراه شما کشاورزان زحمت کش هستیم تا شما را از نقش و اثر کود پتاس در رشد گندم و مزایای آن مطلع سازیم.
کود پتاس چیست؟
پتاسیم یکی از مهمترین عناصر مورد نیاز گیاه محسوب میشود که کشاورزان برای تامین آن از کود پتاس کمک میگیرند. کود پتاس دارای نمک معدنی پتاس بوده که منبعی غنی از پتاسیم به شمار می‌آید. افزودن این کود به خاک باعث افزایش جذب آب توسط گیاه، مانع از پژمردگی و خم‌شدگی گیاه، مقاوم سازی گیاه، افزایش کیفیت محصولات، افزایش طول عمر محصول و به طور کل باعث بهبود رشد محصول میشود.
انواع کود پتاس
کود پتاس به انواع مختلفی تقسیم میشود که بر اساس مرحله رشد، نیاز گیاه و خاک و همچنین نوع محصول، بهترین نوع کود برای گیاه توسط مهندس کشاورزی انتخاب میگردد. انواع مختلف کود پتاس شامل پتاسیم کلرید، سولفات پتاسیم و فسفیت پتاسیم میشوند. در بین کودهای پتاس، پتاسیم کلرید با داشتن ۵۰ درصد پتاسیم بیشترین خلوص را دارا است اما به دلیل کلر بالایی که دارد، شاخص شوری آن نیز بالا بوده و برای گندم مناسب نیست. ویژگیهای یک کود پتاس مناسب برای گندم شوری کم، انحلال پذیری بالا، درجه خلوص بالا، عوارض کم و قیمت مناسب هستند. با همه این توصیفات، کود سولوپتاس برای گندم مناسبترین کود به شمار می‌آید. سولوپتاس همان کود پتاسیم سولفات محلول است که قابلیت انحلال پذیری بالایی دارد. همچنین این کود با داشتن ۴۳ درصد پتاسیم، از خلوص خوبی برخوردار بوده و همچنین شاخص شوری پایینی را نیز دارا است.
نقش پتاسیم در رشد و نمو گندم
- وجود مقادیر کافی از عناصر پتاسیم در گیاه گندم که ممکن است به سبب استفاده از کودهای آلی مانند هیومیک اسید شوک و آزادسازی این عنصر در خاک باشد و یا مصرف کود پتاس برای گندم، سبب افزایش میزان پروتئین دانه گندم و تعادل مقدار کربوهیدرات و پروتئین در خوشه های گندم میشود و در نتیجه کیفیت دانه گندم بسیار افزایش پیدا میکند.
- نقش پتاسیم در حفظ استحکام ساقه های گندم چنان بالاست که تامین به موقع و کافی آن از خوابیدگی ساقه گندم جلوگیری نموده و خوشه های گندم بسیار عالی رسیده و پر مغز خواهند شد.
- این عنصر به گندم کمک میکند تا مواد حاصل از فتوسنتزبه نحو احسن به دانه ها برسند و کیفیت آنها افزایش پیدا کند.
لازم به ذکر است گیاه گندم در هنگام ساقه رفتن بیش از پیش به پتاسیم نیاز دارد. پتاسیم در گیاه منجر به فعال شدن ۶۰ آنزیم مختلف موثر در تولید پروتئین، نشاسته و کربوهیدرات شده و زمان رسیدن محصول و ویژگی انبارداری آن را سرعت می‌بخشد.
اهمیت استفاده از کود پتاس در مزارع گندم
خاک مناطق مختلف کشور مقادیر مشخص و کافی از عناصر پتاسیم را در خود جای داده است اما ریشه گیاه تنها قادر به جذب و استفاده از ۱ آلی ۲ درصد از این عنصر می‌باشد. در این بین خاک هایی با ساختمان درشت بیشتر دچار کمبود پتاسیم هستند؛ از آنجا که گیاهانی مانند گندم به شدت به پتاسیم نیاز دارند، بایستی دنبال راه جبران کمبود این ماده مغذی باشیم لذا مصرف کود پتاس برای گندم بسیار ضرورت دارد.
جالب است بدانید برای بهره وری فوق العاده مزارع گندم و رشد بهینه این محصول در هر هکتار تقریبا حداقل به ۱۸ کیلوگرم از عنصر پتاسیم نیاز است که با توجه به آزمایش خاک و در صورت فقر بستر کشت گندم از این عنصر، بایستی استفاده از کود پتاس برای گندم در برنامه کوددهی گنجانده شود.
نکته:
یکی از بهترین گزینه هایی که سبب میشود پتاسیم غیر قابل جذب و درشت مولکول، کلاته شده و در اختیار ریشه قرار بگیرد، استفاده از کود اسید هیومیک شوک برای گندم است تا به بهترین وجه این عنصر جذب گیاه شود. از طرفی مصرف هیومیک اسید شوک به همراه کود پتاس بر جذب و راندمان عملکرد این محصول تا چند برابر خواهد افزود.
علائم کمبود پتاسیم در گیاه گندم
به دلیل اینکه پتاسیم جزء عنصرهای بسیار مهم برای گیاه گندم محسوب میشود؛ کمبود آن اثرات بدی را برای آن به جا میگذارد. علائمی که نشان میدهد گندم دچار کمبود پتاسیم شده است؛ شامل موارد زیر میشوند:
- اولین علامت کمبود پتاسیم در گندم، ایجاد لکه‌های نکروز شده و سوختگی در برگهای پیر است که به سمت حاشیه برگ پیش می‌رود و در نهایت به برگهای جوان میرسد.
- کاهش کمیت و کیفیت گندم
- کاهش رشد خوشه‌ها
- خوابیدگی یا ورس و ضعیف شدن ساقهها
- کاهش مقاومت گیاه در برابر آفات، حشرات و بیماریها مخصوصا بیماری سفیدک
میزان پتاسیم مورد نیاز گندم
گیاه گندم در مرحله ساقه زنی خود که جزئی از مراحل رشد گیاه محسوب میشود؛ نیاز بالایی به پتاسیم دارد. گندم در مرحله ساقه زنی حدود ۳.۵ تا ۸ کیلوگرم پتاسیم در هر هکتار جذب کرده و برای جبران آن لازم است که در اواسط ساقه زنی، کودهای پتاس را برای مصرف گندم به خاک اضافه کنیم. روشی که برای اضافه کردن کود پتاس بالا برای گندم، به خاک انتخاب میشود در مقدار آن موثر است.
در صورتی که از کودهای قابل حل در آب با روش آبیاری استفاده کنید؛ مقدار مناسب پتاسیم ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار است. در روش محلول پاشی نیز مقدار مناسب پتاسیم 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار برآورد میشود. برای آگاهی از مقدار مناسب کود پتاس برای گندم بهتر است قبل از کشت محصول با انجام آزمایش خاک و بررسی عناصر مورد نیاز خاک، نوع خاک و PH خاک، به مقدار موردنیاز خاک به عنصر پتاسیم پی ببرید.
معرفی انواع کود پتاس برای زراعت گندم
انواع مختلفی از این کود وجود دارد که بسته به شرایط گندم و بستر خاک بایستی انتخاب کنید کدام نوع را برای مزرعه مصرف نمایید. اما در زمان تهیه دانستن چند نکته خالی از لطف نیست از جمله:
- کودی را انتخاب نمایید که میزان کلر بسیار پایینی داشته باشد تا شاخص شوری کم شود و منجر به افزایش نمک خاک برای کشت های بعدی نگردد.
- کود پتاس بایستی از قابلیت انحلال پذیری بالایی برخوردار باشد تا به خوبی جذب گیاه شود.
- محصولی را انتخاب نمایید تا علاوه بر قیمت مناسب، از درجه خلوص بالایی نیز برخوردار باشد.
به طور کلی برای تغذیه گندم با دو فرم پودری و مایع از کود پتاسیم سروکار دارید که بسته به نظر کارشناس می توانید برای اهداف زراعی خود استفاده کنید.
مثلا کودهای مایع دارای اثر سریعتر و قدرت حل بالاترین نسبت به انواع پودری هستند؛ یکی از کودهای پتاس پودری کود سولفات پتاسیم می‌باشد که به وفور در کشت گندم از آن استفاده می گردد.
هم چنین کودهای مایع پتاس شوک نیز دیگر کود معرفی شده می‌باشد که تاثیر بی نظیری در پر شدن خوشه های گندم، مقاومت ساقه ها در برابر بیماری و خوابیدگی و …دارد.
مزایای استفاده از کودهای پتاسه برای گندم
۱- افزایش مقاومت گیاه در مقابل ورس به‌ویژه در زراعت گندم و جو
۲- افزایش مقاومت گیاه به تنش خشکی
۳- افزایش مقاومت گیاه به تنش سرمایی
۴- افزایش مقاومت گیاه به تنش آب ماندگی
۵- افزایش مقاومت گیاه به بیماریها و آفات
۶- افزایش کیفیت، طول عمر و خاصیت انبارداری محصولات کشاورزی
۷-افزایش راندمان جذب آب و عناصر غذایی میکرو و ماکرو به ویژه ازت (افزایش بازدهی کودهای ازته)
۸- مقابله با تنش شوری (استفاده از سولفات پتاسیم)
۹- فعال‌سازی بیش از ۶۰ آنزیم به‌ویژه آنزیم‌های مربوط به سنتز پروتیین و نشاسته در گیاه
۱۰- تشدید فتوسنتز در گیاه و تولید انرژی و انتقال مواد قندی ساخته‌شده در گیاه
۱۱- تسریع در رسیدگی محصول و افزایش تولید محصول در واحد سطح
زمان مصرف کود پتاس برای گندم
دو مرحله اصلی برای افزودن کود پتاس، مرحله کشت و مرحله رشد هستند. به طور کل در مرحله کاشت بذر گندم و همچنین مرحله رشد گندم می‌توان از کودهای پتاس پودری و مایع استفاده کرد؛ استفاده از کود پتاس مایع در مرحله رشد به علت انحلال پذیری بالایی که دارد؛ بیشتر توصیه شده است. اگر بخواهیم به صورت جزئی زمان استفاده از کود پتاس را بررسی کنیم می‌توان به شکل زیر عنوان کرد:
- استفاده از کود پتاس گرانول در فصل زمستان برای آماده کردن زمین: از این کود فقط می‌توان به صورت چالکود استفاده کرد که پتاسیم را بسیار کند آزاد میکند.
- استفاده از سولوپتاس از زمان کاشت تا برداشت محصول: از کود سولوپتاس برای گندم می‌توان به صورت آبیاری استفاده نمود که به علت انحلال‌پذیری بالایی که دارد؛ بسیار سریع جذب گیاه و خاک میشود.
- استفاده از پتاسیم نیترات و کود پتاس مایع در نزدیکی زمان رسیدن محصول: نیترات پتاسیم مانند سولوپتاس به صورت آبیاری قابل استفاده بوده و سریعالجذب نیز است. کود پتاس مایع ولی به شکل محلولپاشی مورد مصرف قرار گرفته و حلالیت بالایی دارد.
بصورت کلی در انواع کود پتاس، زمان استفاده از آن می‌تواند نقش بسیار تعیین کننده را در عملکرد گیاهان و محصولات کشت شده ایفا کند؛ پس با دقت در موارد گفته شده در بالا می‌توان شاهد بهترین عملکرد از این کود حیات بخش باشیم.
