آفت مگس سفید و روش مبارزه با آن

مگس سفید، پشه سفید یا همان سفید بالک (به انگلیسی Whitefly)، یکی از آفات مهم محصولات فضای باز و گلخانه‌ها می‌باشد. این آفت را کشاورزان با نام‌های شته سفید بالدار، آفت پروانه سفید، پشه سفید نیز شناخته می‌شناسند. برای روش‌هاش شناسایی و مبارزه با آفت مگس سفید یا حشره سفید با ادامه‌ی مطلب همراه ما باشید. جهت مشاوره نیز می توانید با کارشناسان ما در تماس باشید.

این آفت به جنس Sternorrhyncha تعلق می‌گیرد. اما باید به این نکته توجه کرد که سفید بالک‌ها گونه‌های مختلفی (بیش از 1500 گونه) دارند. درمیان آن‌ها دو گونه عسلک پنبه و مگس سفید گلخانه هستند که باعث بروز خسارت و تهدید در صنعت کشاورزی شده اند و کشاورزان به دنبال بهترین سم برای مگس سفید گوجه فرنگی هستند. عسلک پنبه بیشتر از 900 میزبان مستقیم برای حمله و قابلیت حمل بیشتر از 111 ویروس برای انتقال بیماری به گیاهان را دارد.

چرخه‌ زندگی مگس سفید

آفت مگس سفید به صورت شفیره‌ای شروع می‌شود که از مواد گیاهی تغذیه می‌کند. این آفات در فصول سرد در نزدیکی گیاه میزبان خود زمستان گذرانی می‌کنند. سپس ماده‌های بالغ جفت‌گیری می‌کنند و در فصل بهار تخم‌گذاری می‌کنند. از ۲۰۰ تا ۴۰۰ تخم روی برگ‌های یک گیاه میزبان، گذاشته می‌شود. آنها به صورت مارپیچی روی برگ‌های بالایی رسوب می‌کنند. پس از ۱ تا ۲ هفته، تخم‌ها باز شده و شفیره‌ها بیرون می‌آیند. این شفیره‌ها «خزنده» نامیده می‌شوند و از تخم حرکت کرده، خود را صاف می‌کنند تا از برگ‌ها تغذیه کنند. این شفیره‌ها چند بار پوست‌اندازی می‌کنند و حرکتی نمی‌کنند. شفیره‌ها شکل می‌گیرند و بالغین جوان بعد از یک هفته پدیدار می‌شوند. مگس سفید بسته به درجه حرارت، تنها در ۲۵ روز می‌تواند از تخم به مگس بالغ برسد.

دوره زندگی مگس سفید حدود سه الی چهار هفته (19 تا 31 روز) است. حدود 9 روز از آن را به صورت جنین در تخم می‌گذراند. بین 9 تا 17 روز را به صورت لارو و حدود 5 روز را به صورت شفیره طی می‌کند. در نهایت حشره کامل تولید می‌شود که می‌تواند حدود 21 تا 40 روز زنده بماند. هر یک از مگس‌های سفید ماده، می‌توانند 300 تا 400 تخم بگذارد. این حشرات در هر سال حدود ده نسل تولید مثل می‌کنند. بنابراین یک حشره مگس سفید در صورت عدم کنترل، می‌تواند موجب به وجود آمدن  3000 تا 4000 حشره دیگر شود!

مگس سفید را بیشتر بشناسید:

بعضی معتقدند دردسر سازترین و سرسخت ترین آفت کشاورزی کشور، مگس سفید است زیرا:

1. جمعیت شان خیلی زود افزایش می‌یابد، آن‌ها در سال ده نسل زادآوری دارند و همان طور که گفته شد هر حشره بالغ می‌تواند تا 4000 حشره دیگر تولید کند.
2. سفیدبالک‌ها به بسیاری از سموم مقاوم شده‌اند! و توانایی ایجاد مقاومت به سایر سموم را دارند.
3. سازگاری بسیار خوبی با گرما دارند، این در حالی است که تغییر اقلیم‌ها به ضرر گیاهان و زارعین و به نفع این آفت در حال تغییر است.

سفید بالک‌‌ها در مناطق معتدله می‌توانند در تمام طول فصل و در مناطق گرمسیری، تقریبا در تمام طول سال تولید نسل کنند. فصل زمستان را هم می‌توانند تقریبا بدون مشکل سپری کنند. آن‌ها در طول روز فعال هستند و معمولا طول روز را زیر برگ سپری می‌کنند. بنابراین بر خلاف شب پره‌ها در طول روز کاملا قابل رویت هستند و چنانچه برگ گیاهان را برگردانید، در صورت آلوده بودن حتما قادر به دیدن آن‌ها هستید.

حشراتی از نظر ظاهری مثلثی شکل، به رنگ سفید تا سبز، که روی برگ یا زیر برگ محصولات حضور دارند. این آفت در صورت مشاهده در محصولاتی مانند گوجه فرنگی باید حتما کنترل شود. زیرا در صورت عدم مبارزه، شاهد پوشش کامل آن‌ها بر روی برگ‌ها و خسارت جدی خواهیم بود.

مگس سفید چه خساراتی وارد می‌کند؟

خسارت مگس سفید از مرحله پورگی شروع می‌شود، به طور کلی مراحل زندگی این حشره شامل تخم، پوره‌های سنین اول تا چهارم و حشره بالغ است. بنابراین پوره‌ها و مگس‌های بالغ خسارت زا هستند.

• یکی از روش‌های خسارت مگس سفید از طریق مکیدن شیره پرورده در گیاه و تغذیه از آن است. معمولا در ابتدا خسارت آن‌ها خیلی به چشم نمی‌‌آید. ولی با افزایش جمعیت آن‌‌ها، به دلیل مکیده شدن شیره گیاهی خصوصا در برگ‌ها، برگ‌ها حالت افتادگی و ضعف پیدا می‌کنند. در نهایت قدرت بوته، میزان باردهی و کیفیت میوه و رشد به شدت کاهش می‌‌یابد.
• شیوه‌ی دیگر خسارت، ایجاد سوراخ‌هایی در لایه محافظتی گیاه است. تا آنجا که امکان خارج شدن شیره پرورده از گیاه وجود دارد. در این صورت محیط مناسبی برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌‌ها ایجاد می‌شود. در نتیجه بوته‌ها مستعد بیماری قارچی می‌‌شوند.
• روش دیگر خسارت سفید بالک یا همان مگس سفید، تولید عسلک می‌‌باشد. عسلک می‌تواند محیط مناسبی برای حضور قارچ‌‌ها و باکتری‌ها محسوب شود.
• اما مهمترین راه خسارت سفید بالک‌ها انتقال ویروس‌ها است. در پرورش محصولاتی مانند گوجه فرنگی، خسارت زا ترین عامل، ویروس‌‌هایی مانند ویروس عامل سرجمک (TYLCV) است. تنها راه مطمئن برای مقابله با آن، استفاده از ارقام مقاوم توام با کنترل ناقلین این ویروس یا همان سفید بالک‌ها هستند.

بنابراین از آنجایی که کنترل کامل مگس سفید عملیات بسیار دقیق و سختگیرانه‌‌ای می‌‌طلبد، کنترل کامل آن در مزارع غیر ممکن است.

شناسایی سفید بالک‌ها:

سفید بالک‌ها برای اغلب کشاورزان شناخته شده هستند. حشراتی به طول یک تا یک و نیم میلیمتر، در حالتی که روی برگ قرار دارند، دارای دو بال سفید هستند. در مجموع این حشره بدنی به شکل یک مثلث داشته و بدنی پوشیده از گرد مومی سفید رنگ دارند.

راه‌های مبارزه با مگس سفید کدامند؟

برای اینکه بتوانید از شر مگس سفید راحت شوید چند راه حل پیش رو دارید. به طور کلی درمان قطعی برای از بین بردن این حشرات وجود ندارد. ولی در ادامه راه‌های مبارزه با مگس سفید به صورت بیولوژیکی و شیمیایی را با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم:

مبارزه بیولوژیکی:

مبارزه بیولوژیکی با مگس سفید معمولا از طریق سه حشره انجام می‌شود:

1. اولی کفشدوزک‌ها و به ویژه کفشدوزک‌های هفت نقطه‌ای هستند که شته‌ها و مگس‌ها برای آن‌ها حکم غذا را داشته و آن‌ها را می‌خورند. آن‌ها قابلیت تغذیه تا 20 هزار عدد شته یا مگس در طول دوره زندگی خود را دارند.
2. دومی زنبورهای انکارسیا فورموسا (Encarsia formosa) هستند که با تخم گذاری بر روی تخم‌های مگس سفید، باعث از بین رفتن آن‌‌ها از طریق تغذیه لاروهای زنبور از پوره‌های سفید بالک می‌شوند.
3. سومی مگس‌های سنوزیا هستند. سنوزیا هم حشره بالغ و هم لارو آن را شكار می‌کند. حشره بالغ سنوزیا حشرات بالغ مگس مینوز و سفید بالک‌‌ها را از بین می‌برند و لاروهای آن نیز لاروهای پشه‌های قارچ خوار ( یا سیاریدها ) موجود در خاک را نابود می‌كنند.

نکته: مبارزه بیولوژیکی فقط در زمانی که جمعیت سفید بالک کم باشد می‌تواند جواب گو باشد.

مبارزه شیمیایی:

سمومی هستند که برای مگس سفید ثبت شده‌‌اند ولی نمی‌توان گفت سم مخصوص و خاصی برای این حشرات وجود دارد. برای کنترل مگس سفید بهترین شیوه سه نوبت سم پاشی با فاصله دو تا سه روز یک بار است. بهتر است در هر نوبت یک سم بالغ کش و یک سم پوره کش با هم استفاده شود. ضمنا باید به نوع اثر سم توجه نمود.

چون برخی از سموم باعث فلج شدن حشره هدف شده و در نهایت بعد از مدت زمان مشخصی که ممکن است یک روز یا بیشتر باشد، به دلیل عدم توانایی تغذیه توسط آفت و یا عدم توانایی تولید مثل منجر به مرگ آفت شود. شاید بتوان گفت بهترین سم برای مگس سفید گلخانه همین روش باشد. بنابراین شاهد از بین رفتن جمعیت آفت بلافاصله بعد از استفاده سموم نخواهیم بود. از جمله سموم پیشنهادی که شاید بهترین سم برای مگس سفید گلخانه باشد می‌توان موارد زیر را نام برد:

• پروتئوس با ابرون
• اویسکت با آپلاود
• استامی پراید با ادمیرال

البته می‌توان از سمومی که قادرند به صورت هم زمان هم حشره بالغ و هم تخم و پوره را از بین ببرند، استفاده کرد. مانند سم سیوانتو شرکت بایر و یا سم افوریا که تولیدی شرکت سینجنتا است.

نکته مهم این است که در هر بار سم پاشی باید کل سطح برگ‌ها (مخصوصا زیر آن‌ها) کاملا سم پاشی و خیس شود (توصیه می‌کنیم از لانس سر کج استفاده کنید). یکی از بهترین سم‌ها برای کنترل سفید بالک بالغ (نه لارو کش و تخم کش)، سوپر اویسکت (تیوسیکلام هیدروژن اسکالات/Thiocyclam hydrogen oxalate 50% wp) است که میزان مصرف آن ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب می‌‌باشد.

این آفت به بسیاری از حشره کش‌ها مقاوم است. بنابراین مکمل‌‌های روغنی و صابونی می‌‌تواند در اثر بخشی سموم کمک کند. زیرا این حشرات به حشره کش‌‌های صابونی مقاوم نیستند. غلظت یک درصد صابون حشره کش می‌‌تواند تا 85 درصد پوره‌های حشرات را در گلخانه‌های خیار و گوجه از بین ببرد.

باید توجه داشته باشید که بهترین نوع صابون حشره کش صابون‌هایی هستند که اسیدهای چرب اشباع شده با 10 کربن داشته باشند. محلول پاشی این صابون‌‌ها را در هنگام غروب یا صبح که رطوبت کافی محیط (75 تا 80 درصد) وجود دارد، انجام دهید. یکی از صابون‌های حشره کش مناسب برای از بین بردن مگس سفید، پالیزین است که با غلظت 2.5 در هزار استفاده می‌‌شود.