آفات و بیماری های مهم خیار

نباتات جالیزی توسط تعدادی از آفات عمومی و آفات اختصاصی صدمه می بینند. از آفات عمومی شته، کنه عنکبوتی، لار و انواع سوسکها و پروانه ها بیش از همه به نباتات جالیز آسیب می رسانند. جهت مشاوره درباره مبارزه با آفات و بیماری های مهم خیار و خرید انواع بذر و سموم می توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.

از آفات اختصاصی می توان به عناوین زیر اشاره کرد :

1. شته جالیزی :

این آفت بویژه در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران صدمه و زیان شدیدی به جالیزکاریها وارد می نماید . شته ها به گیاهانی مثل خیار و حتی علفهای هرز صدمه وارد می کنند. شته جالیزی ابتدا به صورت گروهی در زیر برگها مستقر شده و بعد تمام گیاه را به اشغال در می آورد و با مکیدن شیره نباتی گیاه را دچار فقر مواد کربوهیدراته نموده و‌ آنرا از رشد و نمو باز می دارد. در گیاهان آلوده برگها پیچیده و گلها میریزند.

مبارزه

در مبارزه با شته جالیزی یکی از اقدامات مهم زراعی وجین علفهای هرز مزرعه است . زیرا علفهای هرز مزرعه اولین مکانی است که شته ها پس از سپری کردن زمستان روی آن مستقر شده و از آن تغذیه می کنند. برای مبارزه می توان از سموم زیر استفاده کرد :

انابازین سولفات یا سولفات نیکوتیک (10-20 گرم سم + 40گرم روغن در 10 لیتر آب)

سم تیفوس که سم فسفره ای است به نسبت 4 گرم در ده لیتر آب مخلوط می گردد و یا به صورت گرد پاش .

2. کنه عنکبوتی

این آفت یکی از شایع ترین و خطرناک ترین افات عمومی می باشد. در تابستان رنگ کنه عنکبوتی زرد و یا زرد مایل به سبز میباشد ولی مقارن پاییز و اوایل بهار رنگ آن نارنجی مایل به قرمز است. در طرفین بدن آن دو لکه سیاه مشاهده می شود. کنه ها معمولا در زیر برگها به سر برده و به کمک نیش خود از شیره گیاهان تغذیه می نمایند. در گیاهان آلوده کنه ابتدا نقطه های ریز و بیرنگی در سطح برگها ظاهر شده و پس از آن برگها به تدریج به زردی گراییده و خشک می شوند.

مبارزه

برای مبارزه شیمیایی با این آفت ، بوته های را با گُل گوگرد گرد پاشی می کنند . مقدار از 15 تا 30 کیلو در هکتار بسته به سن گیاه متغیر است. در مبارزه با کنه عنکبوتی می توان از محلول ، مخلوطی از گوگرد و آهک استفاده کرد. برای سمپاشی محلول غلیظ را با مقداری آب مخلوط کرده و غلظت آن را تا 5/0 درجه بومه می رسانند.

3. سوسکهای خانواده الاتریده

بسیاری از سوسکهای این خانواده به جالیزها و سایر نباتات زراعی صدمه و زیان میرسانند و شا یع ترین آنها عبارتند از :

سوسک تیره ؛سوسک مخطط ،سوسک مزرعه ، سوسک صحرایی ، سوسک سیاه ، سوسک پهن ، این آفت زمستان را به صورت سوسک بالغ یا به صورت لاروهای سنین مختلف در داخل خاک به سر می برد. سوسکها در اوایل بهار از خاک که در آمده و شروع به تخم ریزی می کنند و تخمها را معمولاً به صورت کپه های کوچک و یا تک تخم در زیر کلو خه هایا ترکهای زمین در عمق کمی قرار می دهند. لاروها پس از در آمدن از تخم 20- 40 روز از بذرهای کاشته شده و ریشه های نازک گیاهان تغذیه کرده و گیاه را ضعیف می کنند محصول را تقلیل می دهند.

مبارزه

مبارزه با این کرمها به علت طور مدت زندگی در داخل خاک خیلی مشکل است اقدامات اساسی باید متکی بر عملیات زراعی باشند. مانند شخم عمیق ، سله شکنی و وجین علفهای هرز ، استعمال کود بویژه پتاس و ازته در حد لازم باشد. مبارزه شیمیایی با این آفت به قدر کافی بررسی و تکمیل نشده است و بهترین نتیجه را در حال حاضر سم کلرو پیکرین می دهد .

برای از بین بردن کرمها می توان از طعمه های مسموم نیز استفاده نمود و معمولاً به یک کیلو طعمه (سیب زمینس – چغندر قند) مقدار 500 گرم ارسنیک سدیم اضافه می شود.

4. سوسکهای سیاه خانواده تنبریوینده

سوسکهای این خانواده بیش از 10 نوع هستند که مهمترین آنها عبارتند از :

– سوسک صحرایی

– سوسک شنی

– سوسک سیاه

لاروهای این سوسک به علت شباهتی که با کرمهای مفتولی دارد بنام کرم مفتولی کاذب خوانده می شود و تفاوت آن با کرم مفتولی فقط در اینست که یک جفت پاهای قدامی اینها درازتر و کلفتر از پاهای میانی و عقبی است. ضرر و زیان اساسی این سوسکها توسط لاروهای آنها با خوردن بذرهای کاشته شده و ریشه گیاهان متوجه جالیزکاریها می شود. سوسکهای بالغ هم با خوردن قسمت هوایی گیاه هم کم و بیش صدمه و آسیب می رسانند.

مبارزه

برای گرفتن و جمع آوری این کرمها تله هایی از کاه و شاخ و برگ و با علفهای هرز بشکل کپه هایی درست می کنند. کرمها در زیر کپه ها جمع شده و بعد با دست جمع آوری می شوند. برای هر هکتار حدود 100 کپه کافی خواهد بود. گاهی زیر کپه ها طعمه هایی از کپک و تفاله ها که به نسبت 5/2 % با سم آرسنیک دو سود آلوده می شود. جهت مبارزه با سوسک شنی هم علاوه بر اقدامات بالا ، بوته ها را با سموم داخلی یعنی سمومی که از راه دستگاه گوارشی تاثیر می نماید پودر پاشی می نمایند.

5. شب پره

این آفت بویژه در سالهایی که به طور دسته جمعی تکثیر می شود بسیار خطرناک می باشد. پروانه های نسل اول در حرارت متوسط 15 درجه شروع به پرواز کرده و پس از تغذیه ، تخمهای خود را در زیر برگها و علف هرز با نیاتات و گاهی روی بقایای خشک گیاهی می گذارند. در این سن لاروها برگها را تراشیده و سوراخهای کوچکی در آن ایجاد می کنند. لاروهای مسن تر ، برگها را کاملا خورده و فقط رگبرگها را باقی می گذارند. و گیاهان لطیف جوان را به طور کلی خورده و از بین می برند .

مبارزه

در مبارزه با این آفت که ازجمله آفات و بیمارهای مهم خیار می باشد، قبل از ظهور لاروها ، از بین بردن علفهای هرز در حال گل که منبع تغذیه پروانه ها و تخم ریزی آنها و محل پرورش نسل اول لاروها می باشد اهمیت زیادی دارد. برای گرفتن لاروها تله های لار.گیری تعبیه می شود. سله شکنی و شخم سطحی بین ردیفها باعث از بین رفتن تخم ها و لاروها می شود. در مواقعی که لاروها از مزرعه ای به مزرعه دیگر مهاجرت می کنند، طعمه مسموم را بکار میبرند برای این کار عمود بر جهت حرکت لاروها جویهایی با گاو آهن حفر کرده و در ته آن طعمه مسموم را که از علفها هرز تازه برداشت شده آغشته به سم آرسنیک دو سود است قرار می دهند .

بیماریهای مهم خیار

الف) سپتوریا کوکوربیتاسیروم

میزبان : خانواده کدوئیان

نام بیماری : سپتوریوز کدوئیان

علائم‌

این بیماری که به خانواده کدوئیان حمله می کند روی برگها و گاهی روی ساقه ها سبب پیدایش لکه های تقریبا کروی به قطر 3 الی 10 میلی متر و به رنگ خاکستری در مرکز و زیتونی در حاشیه با لکه های متمایل به زرد ظاهر می شود.

ب) کالکتریوم اولیگوکاتوم

میزبان : کدوئیان (خیار و…)

نام بیماری : آنتراکنوز

علائم

این پاتوژن عامل آنتراکنوز خانواده کدوئیان می باشد و بویژه به خیار، هندوانه و طالبی حمله می کند. میزبان در تمامی مراحل رشد مورد حمله قرار گیرد گاهی اوقات صدمات زود هنگام بوده و سبب از بین رفتن برگهای لپه ای و پیدایش لکه های نکروتیک روی ساقه چه و در پایان عامل مرگ گیاه می باشد. اغلب آلودگی حاصل از این بیماری به صورت خطرناک در مرحله گلدهی و میوه می باشد که سبب از بین رفتن برگها – ساقه ها و میوه ها خواهد بود.

علائم روی برگها به صورت لکه های کروی در آغاز سبز رنگ پریده با ظاهر روغنی که با مرور زمان از قسمت مرکزی به رنگ قرمز و بعد قهوه ای در آمده و به طوری که سطح آن از قارچ پوشیده می شود.

بافتهای برگ الوده خشکیده و شکننده می شوند. و در صورت افزایش لکه ها سبب خشک شدن تمامی برگ می شود. در ساقه ها پیدایش صدمات شبیه برگ خواهد بود لکه های ساقه اغلب به صورت کمربندی ظاهر شده و بدین طریق سبب مرگ قسمت فوقانی خواهد بود.

کنترل

بهره گیری از بذرسالم یا بذر ضد عفونی شده و سم پاشی گیاه با سموم حاوی مس و سموم فاقد مس مانند زینب و فریام.

خانواده کدوئیان به سموم حاوی مس حساسیت دارند.

ج) موزاییک خیار

عامل بیماری : سی- ام – وی

میزبان : خیار – کدو خورشتی – طالبی – گوجه فرنگی – بادمجان – کرفس – کدو – پیاز – توتون و گلهای زینتی.

علائم

این بیماری بر روی برگها به صورت لکه های زرد متمایل به سبز به ابعاد مختلف ظاهر می شود و گاهی اوقات زود هنگام سبب خشکاندن برگها می شود. میوه های آلوده ناصاف ، نامنظم دارای لکه های زرد خواهند بود که این لکه ها عامل بیماری کاهش ارزش تجاری آنان می باشد. رشد میزبان در اثر بیماری کاهش یافته و محصول کمتری تولید می کند. عامل انتشار بیماری توسط باد و باران به مناطق مختلف انتقال می یابند.

کنترل

پس از مشاهده علائم از سموم تیرام – زیرام به فاصله 10-7 روز تا زمانی که شرایط آلودگی وجود دارد استفاده شود. بذر می تواند با بنومیل – تیوفانات – متیل – یا یکی از سموم بالا ضد عفونی شود. ضد عفونی گلخانه با تناوب زراعی 2ساله پیشنهاد می گردد.

د) سفیدک دروغی خیار

عامل بیماری : پسودوپرونوسپوراکوبن سِس

علائم

طالبی و خیار بیش از هندوانه – کدو – خورشتی مورد حمله این بیماری قرار می گیرند. روی برگها لکه های براق روغنی به قطر 1-2 سانتی متر با حاشیه زاویه دار ظاهر می شود. بعد از گذشت چند روز قسمت آلوده زرد شده و می خشکد و برنگ قهوه ای در می آید. اگر هوا مرطوب باشد در سطح پایینی برگها کپک خاکستری متمایل به بنفش ظاهر می شود. آلودگی شبب سقط گلها و توقف رشد میزبان می شود . میوه ها به طور غیر مستقیم به دلیل خشک شدن برگها صدمه می زند.

کنترل

برای مبارزه باید بقایای آلوده از بین رفته و از آبیاری سطح بالای میزبان ممانعت گردد. از تراکم میزبان جلوگیری شود و در صورت مشاهده بیماری هر 8 روز سم پاشی انجام گیرد و تا زمانی که شرایط بیماری زدایی وجود دارد سم پاشی قطع نشود. سموم پیشنهادی اتیل فویفیت آلومینیم گیاهان آلوده باید سوزانده شوند.

ه) فوزاریوم اکسیزپوروم

نام بیماری : گموز

علائم

در مراحل قیل از ظاهر شدن گلها ، بیماری سبب زردی و خشکیدن برگهای تعدای از ساقه ها می شود. علائم این بیماری، خروج مواد ترشحی به رنگ قهوه ای متمایل به نارنجی از ساقه است. میوه ها نیز مورد حمله پاتوژن قرار گرفته و آلودگی از محل اتصال میوه به ساقه شروع می شود. در سطح میزبان مرده یا میزبانی که شدیدا صدمه دیده است کپک سفید متمایل به صورتی قابل مشاهده است و انتقال بیماری می تواند توسط بذر نیز انجام گیرد. مناسب بیماریزایی حدود 20 درجه سانتی گراد است.

کنترل

ضد عفونی بذر با یکی از سموم تیرام و بنومیل صورت می گیرد.

بیماری فیزیولوژیک ریزش گل

ریزش گل در خیار، به خصوص در زمستان مسئله ای است که غالبا اتفاق می افتد دلیل اصلی آن به خواص ژنتیکی گیاه ومسائل اقلیمی مربوط می شود.

مسائل ژنتیکی هر رقم توسط تولید کنندگان بذر باید کنترل گردد و کشاورزان نقشی در آن ندارند، فقط می توانند با مقایسه انواع واریته بهترین آنها را انتخاب کنند. به دلیل یک پایه بودن خیار گلهای نر ریزش می یابند بنابر این اگر ارقامی دارای گلهای نر زیاد باشد ریزش نیز بوفور به چشممی خورد لذا باید از ارقام مناشب استفاده کرد.

اما در مورد مسائل محیطی و اقلیمی به نکات زیر می توان اشاره کرد:

ریزش گل ممکن است در اثر نامناسب بودن حرارت داخل گلخانه باشد بهترین دما حدود 23 درجه سانتی گراد در روز و 17 درجه یانتی گراد در شب است.

کمی مدت روشنایی در روز و یا ابری بودن روزها باعث ریزش گل خواهد شد.

عمر گیاه نیز تاثیر گذار است، بوته هایی در حالت رشد حداکثر کمترین گل ریزی را در صورت مساعد بودن سایر شرایط دارند و بلعکس.

مصرف ازت بیش از حد و آبیاری بیش از نیاز هر دو می توانند در تخریب گل های یک بوته اثر گذار باشند.

هرس کامل گیاه باعث بوجود آمدن هورمون رشد کافی برای گل ها در نزدیکی ساقه اصلی گیاه می شود. در غیر اینصورت هورمون در تمام اندام های غیر فعال نیز حضور یافته و نمی تواند به وظیفه خود عمل نماید.