برنامه ریزی تغذیه و کود دهی در گوجه فرنگی

گوجه فرنگی گیاهی از خانواده بادمجانیان با نام علمی Solanum Lycopersicum L است.

دارای واریته های بسیار زیادی است. ریشه این گیاه عمیق، ریشه اصلی به صورت عمودی و ریشه های فرعی به صورت افقی، برگ ها متناوب و مرکب که اندازه و تعداد  برگ ها بسته به واریته های مختلف متفاوت می باشد. رنگ برگ سبز روشن، پشت برگ ها معمولا کرک دار، گل ها به صورت متناوب روی خوشه گل قرار دارند. در هر گل آذین چندین گل وجود دارد. گل ها دارای  5 الی 6 گلبرگ زرد رنگ به هم پیوسته، میوه ها گوشتی یا آبدار است. ساقه علفی، گرد، صاف و شکننده می باشد.

گوجه فرنگی محصول فصل گرم است. خاستگاه اصلی آن آمریکای جنوبی است. مهم ترین تولیدکنندگان گوجه فرنگی چین، هند، ترکیه، مصر و ایالات متحده است. گوجه فرنگی به طور ذاتی گیاهی علفی است که در تمام نقاط جهان به صورت یک ساله کشت می شود در کشور ما نیز تقریبا در تمامی مناطق قابلیت کشت دارد.

نیاز آبی و دمایی:

گوجه فرنگی گیاهی گرما دوست است. درجه حرارت مورد نیاز بسته به مراحل مختلف رشد متفاوت است. دمای بهینه برای تهيه نشاء گوجه فرنگی گلخانه هايي که دارای حرارت يکنواختی بين 18 تا 20 درجه سانتيگراد باشد، نتيجه مطلوبی داشته و از اين مرجله به بعد حرارت بين 16 تا 18 درجه سانتيگراد در روز و 12 تا 14 درجه سانتيگراد در شب برای گياه مناسب شناخته شده است. زمانی که درجه حرارت به کمتر از 8 درجه و درجه حرارت خاک به کمتر از 18 درجه سانتی گراد برسد، رشد گیاه متوقف می شود. برای رسیدن میوه ها به دمای 18 الی 30 درجه سانتیگراد نیاز دارد. نیاز آبی بالایی دارد و بسته به نوع کاشت (فضای باز یا گلخانه) حدود 10000-6000 مترمکعب لیتر آب در مترمکعب خاک می باشد.

نیاز کودی:

گوجه فرنگی هم در فضای باز و هم در گلخانه کاشته میشود. نیازغذایی این گیاه به عناصر کودی نسبت به سایر صیفی جات بالاست، در نتیجه رعایت اصول تغذیه از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین تغذیه گوجه فرنگی مناسب و فراهم کردن تمام عناصر غذایی(ماکرو و میکرو) با نسبت های متعادل باعث افزایش عملکرد و کیفیت میوه می شود. لذا در صورت رعایت نکردن اصول تغذیه و در نظر نگرفتن نیازهای گیاه با نسبت ها و در زمان های مناسب، با کاهش رشد و عملکرد گیاه مواجه خواهیم شد و به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.

نیازهای غذایی گوجه فرنگی به چند مرحله تقسیم می شود:

1. نیازهای قبل از کشت: قبل از کشت نشاها باید از زمین آزمون خاک گرفته شود و کودهای پیش از کاشت بر طبق نیاز (بیش بود و کم بودهای خاک)، فصل کشت، نوع و ساختمان خاک و نیاز غذایی گیاه مصرف شوند. کودهای پایه در مرحله آماده کردن بستر به خاک داده شده و با خاک به خوبی مخلوط می شوند.
2. هنگام کشت ( استقرار) (تکامل ریشه): در این مرحله لزوم مقاوم کردن ریشه ها با کودهای فسفر بالا مانند 10-52-10، اوره فسفات، همراه با اسید هیومیک برای افزایش جذب کود، همچنین کاهش اسیدیته خاک، اصلاح بافت خاک و افزایش نفوذپذیری ریشه در خاک با آب آبیاری توصیه می شود. همچنین کودهای حاوی روی به صورت محلول در آب بپدر این مرحله برای توسعه ریشه بسیار مفید می باشد.
3. بعد از کاشت در زمین اصلی ( ابتدای رشد): در این مرحله مصرف کودهایی نظیر 20-20-20 همراه با جلبک، اسیدآمینه و اسید هیومیک به صورت محلول پاشی یا آبیاری توصیه می شود. استفاده از کودهای نیتروژنه مانند اوره، نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم برای افزایش رشد رویشی بسیار مناسب می باشند. همچنین کودهای کم مصرف حاوی آهن، مس، منگنز، روی، بر و مولیبدن به صورت محلول پاشی روی برگ ها در برنامه کودی حتما لحاظ شوند. این مرحله بین 40 الی 45 روز ادامه دارد.
4. مرحله زایشی(گلدهی) و تشکیل میوه: 20 الی 40 روز بعد از استقرار ( بسته به نوع رقم) شروع می شود. در این مرحله مصرف کودهایی مثل 10-52-10، آهن، روی و بر، اسید هیومیک، فولویک اسید و اسید آمینه توصیه میشوند.
5. تشکیل میوه و نمو میوه: در این مرحله میوه ها رشد میکنند، مصرف کود کلسیم ( هر ده روز یک بار به صورت محلول پاشی) یا نیترات کلسیم، کودهای پتاس بالا مانند سولفات پتاسیم، 36-12-12 ، 30-5-15 نیترات پتاسیم باید در برنامه کودی لحاظ شوند.
6. آغاز برداشت: بسته به نوع واریته کاشت شده (زودرس، میان رس و دیررس بودن) حدود 80 روز بعد از انتقال نشا است.

نتیجه گیری:

از آنجا که نیاز کودی گوجه فرنگی بسیار بالاست تامین کود های مورد نیاز در زمان مناسب باعث افزایش رشد بهینه این گیاه شده و عملکرد به طور چشمگیری افزایش می یابد البته باید به این نکته توجه نمود که نیازغذایی در هر یک از مراحل رشدی متفاوت است و طبق نظریه کارشناس مربوطه، بایستی تجویز کودی صورت گیرد.