روش کاشت نهال میوه
بهنام نجفی
انتخاب نهال مناسب
انواع نهال (به ترتیب از چپ ریشه لخت، درون گلدان و یا به صورت rootball)
در زمان خرید نهال توجه داشته باشید که حتما نهال از نهالستان های معتبر خریداری شود و شناسه نهال (برگه ای که در آن مشخصات نهال نوشته شده است) وجود داشته باشد. تنه و شاخه های آن باید کاملا سالم باشد و فرم طبیعی داشته باشد. ارتفاع نهال خیلی بلند یا کوتاه نباشد. از خرید نهال هایی که علائم بیماری یا آفات را بر روی تنه و شاخه ها دارند، خودداری کنید. در مرکبات به برگ نهال دقت کنید که سالم باشد و علائم کمبود یا آسیب ناشی از آفات و بیماری ها را نداشته باشد.
در بحث ریشه ها، سطح ریشه نهال نسبت به ارتفاع آن مناسب باشد (نهال با ارتفاع و قطر تنه زیاد و ریشه کم مناسب نیست). دقت کنید که در زمان حمل و نقل نهال، ریشه ها در معرض هوا نباشند و از زمان خرید تا انتقال به باغ حتما ریشه پوشانده شود (در نهال های ریشه لخت). در صورت نیاز قبل از کاشت نهال، ضدعفونی ریشه انجام شود. اگر نهال ریشه لخت بود، سریعا کاشته شود. تا قبل از کاشت، اگر امکان کاشت سریع نهال های ریشه لخت وجود نداشت، روی ریشه ها با خاک مرطوب یا کیسه پارچه ای مرطوب پوشانده شود.
بهترین زمان کاشت نهال
برای رسیدن به نتیجه مطلوب از کاشت نهال در باغتان، ضروریست که رعایت تمام موارد در کنار زمان صحیح کاشت نهال باشد از این نظر که اگر تاریخ کاشت شما صحیح نباشد، آسیب های جدی به نهال وارد شده و شاهد رشد مناسبی از نهال هایتان نخواهید بود. اینکه چرا به تاریخ کاشت نهال تاکید می شود به دلیل بحث توسعه ریشه در پاییز است. در درختان میوه، پاییز زمان کلیدی توسعه ریشه است و به همین دلیل اگر کاشت نهال را در پاییز داشته باشید، ریشه نهال ها پس از استقرار بخوبی توسعه دارد و زمانیکه هوا رو به گرمی می رود کاملا ریشه ها در خاک مستقر شده و با شروع فصل رشد، شاهد رشد خوبی از نهال ها خواهید بود. اما اگر کاشت نهال با نزدیک شدن به فصل بهار باشد، ریشه ها فرصتی برای توسعه ندارند و با کم ترین تنشی، آسیب می بینند.
بهترین زمان کاشت نهال درختان خزاندار از اواخر آبان ماه تا اواخر آذر ماه است. اما زمان کاشت نهال در درختان مرکبات با شروع فصل بارندگی (بسته به اقلیم منطقه) آغاز می شود.
بهترین روش کاشت نهال
چند مورد کلیدی را در زمان کاشت نهال رعایت کنید تا نتیجه خوبی بگیرید.
مشخصات گودال یا چاله برای کاشت نهال
عمق، طول و عرض چاله باید به اندازه ای باشد که ریشه نهال بدون شکسته شدن یا کج شدن در آن قرار بگیرد و به اصطلاح فضا برای ریشه کافی باشد اما طوقه به زیر خاک نرود پس نباید چاله بسیار عمیق یا به اصطلاح گود باشد. کندن چاله عمیق برای کاشت نهال صرفا در شرایط خاص که زمین بیش از حد سفت و سخت است، انجام شده و این کار مناسب است ولی در غیراینصورت این کار انجام نشود. چرا که باعث تخریب ساختمان خاک خواهد شد و مدت زیادی طول میکشد تا مجدد ساختمان خاک به شرایط قبل برگردد.
رعایت محل طوقه نهال
محل طوقه باید از سطح خاکِ باغ ۱۰ سانتی‌متر بالاتر باشد. در مورد محل پیوند هم همینطور است و چون محل پیوند بالاتر از طوقه قرار دارد، پس طبیعتا بالاتر از سطح خاک خواهد بود. این امر برای جلوگیری از پوسیدگی‌ها و بیماری‌های طوقه و ریشه ضروری است که خوشبختانه عموما رعایت می‌شود.
رعایت محل طوقه و پیوند در کاشت نهال
کاشت نهال روی تپه برای استقرار صحیح
نکته دیگر استقرار درست درخت است. استقرار صحیح ریشه‌ها باعث افزایش دسترسی به عناصر برای جذب بیشتر و بهبود کیفیت جذب می‌شود. توجه داشته باشید که به علت فعالیت میکروارگانیسم‌ها و خصوصا باکتری‌ها، عناصر غذایی قابل دسترس در ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متری خاک قرار دارند. چراکه در این ناحیه اکسیژن به مقدار کافی برای میکروارگانیسم‌ها و ریشه وجود دارد. ۹۸ درصد جذب عناصر غذایی توسط ریشه‌های سطحی یا همان ریشه‌های موئین انجام می شود و ریشه‌های عمقی وظیفه جذب آب را بر عهده دارند که عناصر غذایی از این طریق بصورت توده‌ای جذب می‌شوند. از این رو باید دقت داشت که ریشه‌ها در بالاترین سطح خاک قرار بگیرند تا با توسعه سطحی خود امکان جذب بیشتر عناصر و ماندگاری بیشتر را برای درختان فراهم کنند. در کشاورزی اصولی دنیا، درختان را در زمان کاشت با ایجاد تپه‌ای در سطح خاک در نوک تپه و یا روی پشته‌ها کشت می‌شوند. کشاورزان عزیز باید دقت کنید که کاشتن نهال در داخل گودال برای ایجاد تشتک آبیاری روشی کاملا اشتباه است چرا که سطح جذب ریشه‌های جذبی کاهش می‌یابد. چنین درختانی عمر پایین و کیفیت بسیار پایینی در باردهی خواهند داشت و همانطور که قبلا هم اشاره شد حضور همیشگی آب در محل طوقه و ریشه باعث می‌شود که قارچها و باکتریهای بی‌هوازی و مخرب رشد کرده و منجر به پوسیدگی و نابودی نهال خواهند شد.
کاشت نهال روی تپه
به تصویر بالا دقت کنید که نهال به صورت تپه ای کاشته شده و اطراف نهال با خاک اطراف یک تشتک ایجاد شده است. این تشتک باعث می‌شود که آب در اطراف ریشه مانده و سریعا وارد خاک شود یعنی دقیقا همان‌جایی که ریشه مستقر شده است.
تغذیه و کود در زمان کاشت نهال
دو دسته از کودها را می‌توانید در زمان کاشت نهال مصرف کنید. اول کودهای تامین کننده که دیرحل (آهسته رهش) هستند مثل سوپرفسفات تریپل، سولفات پتاسیم گرانول و … دوم کودهای بهساز خاک شامل کودهای زیستی حاوی باکتری (کود میکروبی) که برای احیا و اصلاح خاک استفاده می‌شوند، همچنین به حلالیت عناصر در خاک کمک کرده تا عناصر برای ریشه قابل جذب باشند. کودهایی شیمیایی که مستقیما در آب حل می‌شوند به دلیل شستشو و عدم جذب موثر توسط ریشه مناسب زمان کاشت نهال نیستند.
نکات بسیار مهم در کاشت نهال
استفاده از قیم برای حفظ نهال
- مهم ترین نکته در کاشت نهال این است که بدانیم چه نهالی برای کاشت در منطقه ما مناسب است.
- خرید نهال از نهالستان معتبر و سالم بودن نهال در نظر گرفته شود.
- کاشت نهال به صورت تپه‌ای و با خاکِ اطراف، یک تشتک در اطراف نهال ایجاد شود.
- در زمان کاشت نهال، محل پیوند که بالاتر از طوقه قرار دارد و طوقه باید بالاتر از سطح خاک باشد. محل طوقه باید ۱۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح خاک قرار بگیرد تا طوقه و ریشه دچار پوسیدگی و آلودگی‌های باکتریایی و قارچی نشود.
- از هرگونه هرس ریشه و اضافه کردن فضولات دامی و استفاده از قارچ‌کش‌ها در زمان کاشت خودداری کنید.
- حذف علف های هرز اطراف نهال تازه کاشته شده تا رقابت ریشه‌های نهال با ریشه علف‌های هرز برای جذب آب و عناصر غذایی کاهش یابد.
- پس از کاشت نهال، آبیاری نهال‌ها حتما انجام شود و دقت شود که تا استقرار کامل درخت آبیاری نهال‌ها بسیار مهم است.
- اگر در منطقه بادهای شدیدی می‌وزد، محل پیوند نهال باید رو به باد باشد تا در صورت باد شدید در منطقه، نهال جوان شکسته نشود. بهتر است بعد از کاشت نهال از قیم استفاده شود.
- فاصله میان نهال ها بستگی به رقم و نحوه رشد درخت دارد. در درختان میوه خزاندار معمولا فاصله بین نهال‌ها ۵×۵ و یا ۶×۶ در نظر گرفته می شود. در برخی ارقام سیب و گیلاس که بسیار پررشد هستند، فاصله بین نهال ها تا ۱۰ متر نیز ممکن است در نظر گرفته شود.
تفاوت نهال های پیوندی با سایر نهال ها:
قیمت نهال پیوندی معمولاً بالاتر از سایر انواع تکثیر نهال است، بنابراین ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا گرانتر است؟ دلیل این امر این است که نهال های پیوندی با کیفیت ترین هستند، در تولید این نهال ها از پیوند ارقام حساس تجاری بر اساس ارقام بومی و مقاوم استفاده می شود و با کاشت این نهال ها در آینده درختان بومی خواهید داشت. اما در برابر شرایط نامطلوب از جمله داشتن آفات و بیماری ها مقاوم است.
اگر نهال پیوندی را برای کاشت انتخاب می کنید، به این نکته اشاره می شود که هنگام کاشت باید بین سطح پیوند شده و خاک فاصله پنج تا ده سانتی متری حفظ شود تا در آینده هر چه پاجوش دیدید مطمئن باشید مربوط به پایه است و نه پیوند و با خیال راحت آن را حذف کنید.
آماده سازی زمین:
در مورد آماده سازی زمین چند نکته مهم در رابطه با آماده سازی زمین برای احداث باغ بیان کرده ایم اما برای کسانی که قصد کاشت نهال در حیاط را دارند قبل از هر چیز لازم است بابت خارج شدن مواد ساختمانی مانند گچ و سیمان و آهک از باغچه خود مراقبت کنید، سعی کنید خاک مرغوب را مخلوط با کود حیوانی خوب پوسیده تا ارتفاع نیم متری زمین بریزید و در صورت امکان آن ارتفاع را حتی بالاتر در نظر بگیرید.
ممکن است سوال کنید که خاک کشاورزی مرغوب چه ویژگی هایی دارد؟
خاک زراعی (کشاورزی) باکیفیت دانه بندی خاصی دارد، اگر آن را در دست فشار دهید می چسبد، اما وقتی مشت را باز کنید جدا می شود و رنگ آن تیره است، رنگ تیره خاک نشان دهنده میزان بالای هوموس است و در واقع حاصلخیزی بالای آن است. نکته آخر اینکه خاک مرغوب سله نمی بندد و نفوذپذیر است و زهکشی خوبی دارد.
عوامل موثر بر خشک شدن نهال های تازه کاشته شده:
عوامل بسیار مهمی وجود دارد که باعث خشک شدن نهال های تازه کاشته شده می شود که یکی از مهمترین این عوامل استفاده از کود دامی تازه است که به دلیل عوامل بیماری زا یکی از شایع ترین علل خشک شدن نهال ها می باشد.به دلیل عوامل بیمارگری که در کود تازه و به همان روش نیتروژنی که کمپوست از طریق تجزیه از محیط جذب می کند اتفاق می افتد.
یکی دیگر از دلایل خشک کردن نهال های تازه کاشته شده این است که ریشه ها قبل از کاشت در معرض هوا قرار می گیرند.
آبیاری نهال های تازه کاشته شده بسیار ضروری است، اما اگر آبیاری بیش از حد باشد و باعث خفگی ریشه های حساس نهال های جوان شود، ممکن است نهال های تازه کاشته شده خشک شوند. استفاده بیش از حد از کود می تواند باعث خشک شدن نهال ها شود.
خاک آهکی و شور نیز می تواند دلیل خشک شدن نهال ها پس از کاشت باشد که این امر حاکی از اهمیت اصلاح بافت خاک قبل از کاشت نهال و علاوه بر آن سربرداری نامناسب و عدم استفاده از چسب باغبانی برای جلوگیری از ورود قارچ و باکتریهای بیمارگر از طریق زخم می تواند دلیل دیگری برای خشک شدن نهال باشد.
تفاوت روش کاشت درخت میوه با درخت‌های معمولی
روش صحیح کاشت درخت میوه تفاوت چندانی با درختان دیگر ندارد. البته بعضی از درختان باید به‌شیوه منحصربه‌فردی کاشته شوند. در ادامه به تفاوت‌های کاشت درخت میوه با کاشت سایر درختان اشاره می‌کنیم:
- گودال درخت میوه را به‌جای استوانه، کاسه‌ای‌شکل حفر کنید.
- اگر نهال پیوندی است، قسمت پیوند نباید داخل خاک قرار بگیرد و باید هم‌سطح زمین باشد.
- اگر درخت تک‌پیوندی است، جهت پیوند باید رو به شمال باشد. اما اگر از چند پیوند برای کاشت نهال استفاده کرده‌اید، کوچک‌ترین پیوند باید به‌سمت جنوب باشد.
- درختان میوه کوتوله را می‌توانید در گلدان هم بکارید. البته درختانی که در گلدان کاشته می‌شوند، به کود، مالچ و مواد مغذی بیشتری نیاز دارند، زیرا ریشه‌‌هایشان منشعب نمی‌شوند و مقدار خاکی که در اختیار دارند، محدود است.
برای کاشت درخت میوه باید به نوع درخت و نکات مهم درباره کاشت آن توجه داشته باشید. مثلا برای کاشت درخت گردو باید زمینی با خاک نرم انتخاب کنید که PH آن ۶ تا ۶٫۵ باشد.
بعضی از درختان میوه را هم می‌توان به روش‌های گوناگونی کاشت. مثلا کاشت درخت سیب به ۶ روشی که در ادامه نام می‌بریم، امکان‌پذیر است:
- کاشت بذر؛
- قلمه‌زنی؛
- کاشت نهال؛
- پاجوش؛
- خواباندن؛
- پیوند.
باغبان‌های حرفه‌ای می‌توانند از همه این روش‌ها استفاده کنند، اما اگر تجربه‌ای در زمینه باغبانی و کشاورزی ندارید، بهتر است برای کاشت درخت سیب نهال آماده آن را بخرید و به روشی که در قسمت‌های قبل توضیح دادیم، در خاک بکارید.
مراقبت از درخت میوه:
در آخرین بخش از این مطلب به چگونگی مراقبت از درخت های میوه کاشته شده خود می پردازیم.
1- تصمیم بگیرید که چگونه درخت را هرس کنید:
اگر می خواهید درخت شاخه های میوه دار کم ارتفاع نزدیک زمین ایجاد کند، می توانید آن را با ارتفاع زانو هرس کرده و یک یا دو جوانه روی شاخه های کناری را برش دهید. این کار انرژی درخت را به سمت تولید شاخه های کم ارتفاع در محل برش هایی که ایجاد کرده اید هدایت می کند. از طرف دیگر، اگر ترجیح می دهید درخت شاخه هایی با ارتفاع کم نسبت به زمین نداشته باشد، می توانید شاخه های زیرین را از بین ببرید.
2- از درخت در برابر آفتاب سوختگی محافظت کنید:
بسیاری از تولیدکنندگان درختان میوه از محلول رقیق شده رنگ لاتکس سفید برای رنگ آمیزی تنه درخت استفاده می کنند تا به عنوان ضد آفتاب عمل کند. اگر در منطقه ای با آفتاب بسیار شدید مانند جنوب غربی آمریکا زندگی می کنید، استفاده از این روش درخت شما را از آسیب خورشید محافظت می کند.
3- علف های هرز را کنترل کنید:
حذف علف های هرز اطراف درخت برای رشد ریشه و محافظت از ریشه و حفظ رشد و مقاومت درخت بسیار مهم است. علف های هرز را به جای استفاده از علف کش با دست بیرون بکشید.
4- زیاد آب ندهید:
زیاد آب ندهید، مرطوب نگه داشتن خاک به طور مداوم لازم نیست و حتی می تواند منجر به پوسیدگی ریشه شود. بگذارید باران درخت شما را آب دهد. اگر یک هفته بدون بارندگی گذشت، آن را کاملاً آبیاری کنید، سپس بگذارید دوباره خشک شود.
سوالات متداول کشاورزان در ارتباط با کاشت نهال
چه زمانی نهال را کاشت کنیم؟
- برای درختان خزان دار، کاشت نهال در آذرماه است و اگر خطر یخبندان شدید در منطقه وجود دارد، در اسفندماه نهال کاشته شود. کاشت نهال مرکبات در آغاز فصل بارندگی است.
چه درختی بکاریم؟
- بسته به منطقه نوع نهال را انتخاب کنید. نهالی کشت کنید که به طور مثال در شرایط آب و هوایی منطقه دچار سرمازدگی نشود، یا بارندگی مشکلی در گرده‌افشانی نداشته باشد و … .
چه کودهایی داخل چاله بریزیم؟
- قبل از کاشت فقط به خاک گودال حدود ۲۰۰ الی ۴۰۰ گرم گوگرد پاستیلی یا گوگرد گرانول ۹۹ درصد اضافه شود. برای تغذیه بیشتر می‌توانید برنامه غذایی برای نهال را دریافت کنید.
کودها را باید در چه عمقی بریزیم؟
- بهتر است در عمق‌های کم کود با خاک مخلوط شود. عموما حدود ۰ تا ۳۰ سانتی‌متری سطح خاک عمق مناسبی برای اختلاط کود با خاک است. در عمق‌های بیشتر کود نریزید.
بعد از کاشت آبیاری کنیم؟
- بله – بلافاصله بعد از کاشت آبیاری کنید و این آبیاری را در صورت عدم بارندگی و یا کمبود بارندگی تکرار کنید.
آیا حتما باید نهال را سرزنی کنیم؟
- در صورتی که نهال رشد قدی زیادی داشته باید سرزنی انجام شود. در غیر این صورت نیازی نیست.
آیا کود دامی داخل چاله بریزیم؟
- کود دامی یا همان فضولات دامی بی تاثیر نیستند. ولی با توجه به اینکه احتمال پوسیدگی ریشه و طوقه را افزایش می‌دهند، بهتر است در مقدار مصرف آن احتیاط شود. همچنین به هیچ عنوان فضولات دامی مستقیما با طوقه نهال تماس نداشته باشد.
دیدگاه ها 0
درباره این مطلب دیدگاهی ارسال کنید