نقش پتاسیم در رشد گوجه فرنگی

کمبود پتاس در گوجه فرنگی چگونه است؟

تغذيه متناسب گياهان در کاهش تنش‌های زيستی، از جمله تنش خشکی، مفيد اسـت. از طرفی، تخليه شديد عناصر غذايی و مواد آلی خاک‌ها به دليل مديريت نادرست و کشاورزی متراکم از عوامل اصلی کاهش عملکرد گياهان محسوب می‌شوند. مناطق زيادی از زمين‌های کشاورزی با کمبود پتاسيم مواجه هستند.

بيش از نيمی از وزن خشک محصولات را، شاخساره آن‌ها تشکيل می‌دهد که به مصارف گوناگون می‌رسد. یعنی مقدار زيادی از مواد غذايی از خاک برداشت می‌شود. برخی از عناصر مانند نيتروژن و فسفر در حدی که از خاک برداشت می‌شوند، جايگزين می‌شوند. اما تنها 35% از پتاسيم برداشت شده از خاک جايگزين می‌شود. نقش پتاسيم به عنوان بزرگ‌ترين اجزای تغذيه‌ای گياه در حاصلخيزی خاک اشاره شده است. حدود 60 تا 66 درصد پتاسيم جذب شده توسط گياه، در ميوه يافت می‌شود.

علائم کمبود پتاسیم در گوجه‌ فرنگی

کمبود پتاسیم یکی از کمبودهای رایج در صیفی‌جات، مانند گوجه است. کمبود پتاسیم مانند کمبود نیتروژن و فسفر، ابتدا در برگ‌های پایین (برگ‌های مسن)، به دلیل متحرک بودن آن، دیده می‌شود. معمولا اولین علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی با زرد شدن حاشیه برگ‌ها و زردی بین رگبرگی و در نهایت ایجاد لکه‌های زرد، روی برگ مشخص می‌شود.

بنابراین در برگ‌های پایین، زردی از طرف نوک برگ به سمت تمام حاشیه برگ، با ضخامت یکنواخت پیش می‌رود. با پیش‌روی این ضخامت در بین رگبرگ هم، لکه‌های قهوه‌ای ایجاد می‌شود. ازجمله علائم كمبود پتاسيم در گياهان جوان، برگ‌ها به رنگ سبز تيره درمی‌آيند.  همچنین ساقه‌ها كوچک و فاصله ميان‌گره‌ها، كم می‌شود.

بنابراین نشانه کمبود پتاسیم و شوری با هم تفاوت دارند. موج‌های زردی متمایل به قهوه‌ای در حاشیه برگ، در کمبود شوری ایجاد می‌شود، در حالی که در کمبود پتاسیم این زردی کم‌کم به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌آید و موج موج نیست.

با ادامه‌ی پیش‌روی کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی، بیشتر نواحی میان رگبرگی، تبدیل به لایه‌های متمایل به سوخته می‌شوند. با این وجود رگبرگ‌ها، سبز باقی می‌مانند. ولی برگ‌ها حالت چروکیدگی به خود می‌گیرند. برخلاف کمبود نیتروژن، کلروز پیش‌ آمده بر اثر کمبود پتاسیم، کاملا غیرقابل درمان است و علت آن، جابجایی زیاد پتاسیم می‌باشد.

علائم کمبود پتاسیم در میوه

در مرحله رسيدن، ميوه‌ها به سادگى ريزش می‌كنند و بی‌مزه و فاقد pH هستند. ميوه‌ها غيريكنواخت است و ميوه‌هاى رسيده، لكه‌دار هستند. ریزش میوه قبل از بلوغ در گیاهانی که دچار كمبود پتاسیم هستند، بیشتر است. کمبود پتاسیم در میوه‌ی گوجه، موجب عدم رنگ‌گیری به موقع و یکنواخت گوجه می‌شود. معمولا در بوته‌های دارای کمبود پتاسیم، مناطق نزدیک به دمبرگ، میوه دارای لکه‌های زرد است، در حالی که انتهای آن قرمز است.

• كاهش ارتفاع گياه و سـطح برگ
• كاهش تعداد ميوه در خوشه
• كاهش تشكيل ميوه
• كاهش وزن ميوه

برطرف کردن کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی

تعیین زمان مصرف کود پتاس برای گوجه فرنگی یا همان میزان پتاسیم گوجه فرنگی مشابه فسفر، آزمون خاک است. از جمله عوامل مهم در توصیه کودی براساس آزمون خاک، بافت خاک و شوری منابع آب و خاک است. مصرف پتاسیم عمدتا در زمان قبل از کاشت صورت می‌گیرد. با توجه به نیاز گوجه‌فرنگی به پتاسیم در زمان میوه‌دهی و تاثیر آن بر عملکرد وکیفیت محصول، مصرف بخشی از پتاسیم از منابع مناسب این عنصر غذایی مانند کود سولفات پتاسیم برای گوجه فرنگی به صورت محلول در آب در این مرحله از رشد گیاه، قابل توصیه است.

برطرف کردن سریع پتاسیم گوجه فرنگی

برای برطرف کردن سریع کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی، می‌توانید یکی از کودهای نیترات پتاسیم، سولفات پتاسیم، NPK پتاس بالا (یا همان کود پتاس بالا برای گوجه فرنگی مثل کود 36-12-12) را محلول‌ پاشی کنید. اما برای جلوگیری از کمبود دوباره، لازم است در دوران باردهی، به صورت مرتب کودهای نیترات پتاسیم یا شیره کود مرغی یا NPK یا شیره مرغی یا سولوپتاس به صورت ریشه‌ای داده شود.

کود پتاس برای گوجه فرنگی در صورت تامین ریشه‌ای پتاسیم، ممکن است توسط ذرات رس خاک، تثبیت شود. به همین دلیل معمولا توصیه می‌شود که در خاک‌های رسی، قبل از کشت، به خاک پتاس اضافه شود. همچنین این نکته را باید در نظر گرفت که در خاک‌های آهکی و آب‌هایی که دارای منیزیم بالا هستند، اضافه کردن پتاسیم بیشتر موجب آزاد شدن کلسیم و منیزیم می‌شود و نمی‌تواند کمبود پتاسیم را برطرف کند.

بنابراین جهت جلوگیری از چنین مشکلاتی، توصیه می‌شود که ابتدا کمبود پتاس را با محلول‌پاشی برطرف کنید و سپس از طریق تزریق ریشه‌ای، نیاز گیاه را در طی دوره برطرف نمایید. لازم به ذکر است که مصرف اضافی پتاسم، می‌تواند موجب ترکیدگی گوجه و مسمومیت با پتاس و همچنین کاهش جذب منیزیم، کلسیم و آمونیوم شود. حتما به این نکته توجه کنید که استفاده زیادی از هر عنصری نه تنها به گیاه کمک نمی‌کند، بلکه باعث مسمومیت در گیاه و مشکلات عدیده می‌گردد. مثلا زیادی استفاده در نیتروژن باعث مسمومیت ازت در گوجه فرنگی می‌شود.